Aydarbo Khayrina Ebayye?

I golutho [hëjra] qamayto daş şëroye madënhoye w macërboye lu Swed, hawyo bi šato dan 1967. Athiwo qafle d 212 nafšotho,1 bu aşël ţuroye më Lëbnan. Hën mani rakëwiwo w fayšiwo b Södertälje. Bas i golutho rabtho, athyo lu Swed bëthër man 1975. I ağlabiye, han naqqa athoyewën baroyo më Ţurcabdin. Sahmo nacimo ste athiwo mi Gozarto. Kul nošo, ubacwo d sotër, w d foyiš bu Swed.

Bu zabnano, këtwo ha hudro lhude b Södertälje. Hano ftëhwo bi šato dan 1970. Këtwole lawha acle kthuwto bë tre lišone. Harke këthawwo ëšme du hudrano, b lišono swedi ”Assyriska föreningen i Södertälje” Taht mu swedi këthawwo b şurayt macërboyo ”Hudro d Suryoye b Sodërtalye”.

Man d uthewo hatho, uthewo lu hudro, mšayalwo … lašan d fašno bu Swed, aydarbo samno? … Kul nošo, hawxa bdele d odëc ëšme du camo, bu swedi mënyo? Rabe w nacime mëstacmëlinawo xabro d ”assyrier” bu swedi. Bu yarho dë šboţ [ëšwëţ] bi šato dan 1976, kulan cam hdode mëdlan iqamat. Fşëhina.

Bi harayto dë šboţwe. Bengt Ranland, mëštaylono mi Dayra di Golutho [Hëjra], bë Stockholm, bi binaye d Arbetsmarknadsstyrelsen, sëmwole knëšyo cam u ţboco w froso, mawdacwole u qarar di hkume. Harke mfaraqwolën u qarar di hkume cal warëqto, kthiwo b lišono swedi, w cayni warëqto mtarjamto bu tërki ste. Bu swedi riša ”Assyrier får stanna i Sverige,” bu tërki ”Süryaniler İsveç´te Kalıyor”. U knëšyo grëšwole mede balki saca. Bi harayto l ha şëroyo, më Suriya, mhawarwo mëdone bu carabi, manfaqqe l larwal. Mënwe, manwe, mën ubacwo? Ladëcina! Azzan l larwal du şalon, heš mhawarwo, b carabi umarwo: Nahn mo ašuriyin! Nahn sëryan, nahn min Suriya … mşacarwo b carabi lu Swed w lam mëštaylone … Nafëq u zlam, qawmi suri.2 Harke awwël naqla šamëcno u xabro d ”ahna latna othuroye”.

Hedi hedi, hani aq qawmiyin suriyin bdalle khëfri tahte daş şëroye bu Swed. Bëthër b šato [1977], u hudro d Assyriska föreningen i Södertälje, fliğ. An noše dë fliği ftëhanne hudro. Mahëtte ëšme ”Svensk-suryoyo ortodox föreningen”. Ah hadomayde bdalle këmmi cal ruhayye ”Ahna sëryoyena, w latna othuroye. An othuroye naşţërnoyene. Cal Mšiho këmmi: Mšiho Mšiho´yo w Aloho Aloho´yo”. Bu hudro d sëmme ste mcalaqqe šambar d Tërkiya w d Suriya.

Šato 2003, bu yarho dë hzirën azzi l Taflis b Gurjistan. Aş şëroye madënhoye, dë qrelan aclayye bak kthowe b ëšmo d Assyrian [othuroye], naqlat d Chaldean [kaldoye], hzalli w fayišno gabayye kibe tloth šabe. Bu yawmo dat tre d kitwi b Taflis, hadërno qërowo d yawme d hëššabo. I şlutho b şurayt madënhoyo mişalyowa. Aq qole udacnowolën heš mi cito dak kaldoye d këtwolan b Mëdyad. Yacni u qërowo latwe nëxroyo lašani.

Meqëm mu xëtomo di şlutho, cadeyo, u kuhno kkorëz karaze. Harke ste cayni mede sëmle lu kuhno. B şurayt madënhoyo bdele bu krozo w mërle: Camman suraya, … lišanan suraya … w kulle suraye go culma … Hzeli cëjbo, cito d kaldoye, u kuhno mdarbe d xabro d kaldaya mëstacmele bas xabro d suraya w lo mede hreno.

Bëthër mu qërowo nafëqina li dërto di cito, as sowe, bdalle kothën lafeli w mšayli: Daxine suraye diyyan go Awrup? Ğer mac clayme msayse, nošo xabro d aturaya lë mëstacmele l quli. Hatta azzi l tarte qëryawotho l larwal d Taflis, l Kandar w l Gardabani. Tamo ste aş şëroye ğer mxabro d suraya lë šamëcno mënayye.

Šato 2004, b yarho dë hzirën azzi l Moskowa. Fayišnowo 3-4 yawme. Azzinowo li cito daş şëroye madënhoye d macmarre hathto. Tamo bi cito, hzewoli noše şëroye më Moskowa. Hawili mahwo w šqolo acmayye. An noše dë hzeli ğer më xabro d suraya lë mëstacmalle acmi.

Šato 2005, bu yarho d tëšrin-qamoyo azzi lu Iran. Azzi l Urmi w laq qëryawotho dlë hdora, ğer mac clayme msayse, an noše quryoye ğer xabro d suraya lë šamëcno mënayye. An noše hadomene b cito d madënho w bi cito kaldayto. At tre gabe xabro d suraya kmëstacmëli cal ruhayye. Ac clayme msayse ste, naqlat mëstacmëliwo suraya bas di ağlabiye xabro d aturaya ëmmiwo.

Šato 2006, bu yarho d nisën azzi l Armenya. Azzi laq qëryawotho daş şëroye, kulle madënhoye. Harke ste i ağlabiye dan noše rabe bu cumro, xabro d suraya mëstacmëliwo. Nëquşo nošo mëstacmalwo xabro d aturaya.

B Išţar TV, ğalabe naqlat knofëq noše më Beth-Nahrin du Cëraq, kmëžğoli b surath. Ğalabe naqlat ah hadome di cito d madënho ste w d kaldayto ste, xabro d suraya kmëstacmëli.

An noše d athina mu Ţuro, bëthër mu Sayfo dan 1915, bi sëbbe du mnoco d këtwo mqabël dal lišone d ğer mu tërki b Tërkiya, hrimewan mi qraye w mi kthawto cal u camaydan w bu lišonaydan. Ahna manna? Mën tarix këtlan? Camona aw latna camo? Hawxa madco latwolan.

Bu Ţuro i siyase yawmonayto aw [bu caks] lo yawmonayto rakëwtowa cal i barbariye. Bi barbariye, i caksiye, i mqarrasiye, i hile, ad dugle, af fahe w i bebaxtiye asasyo. An noše di ağlabiye jehël, jbirene d sundi ruhayye l nošo qawyo. W aq qawye bu Ţuro, dayëm cašëryothe d kurmanjwën. Xëd camo, ahna ste, zabno yarixo yalëfina lah hiyal w lab bebaxtiyat di barbariye.

B Mëdyad bi šato dan 1970 ftëhwolan hudro, Midyat Kültür Derneği, [Hudro Marduthonoyo b Mëdyad] Cayëš kibe tarte šne, bëthër şxir. La´an i hkume mahëtwola cayno acle, bi harayto kaliwo. Bas ahna ac clayme, dlo hudro mdawamwolan dë mšawšëţina ruhayna siyasi.

Bi šato dan 1973, këtwolan bu jimnasyum malfono mu Şawro, ëšme Şalahaddin Aşlan. Ha mhalmoyowe. Uthewolan lu dars di kimya. Malfono ğalabe saxlowe, mede lë mawlafwo, mu ha d caqwole ste, not [puwane aw nuqţe] kayiso maqşuş lëbewole. Ëno, b cayne, ha hawxawi. Bdeli d mëftakarno, aydarbo gëd xulaşno m´ide du zlamano?

Hzeli darbo. U mhasyo du cammo Brahim Bë-Musako [1922-1980], sayomo d caršewe b Mëdyad. Šamëcno hano Şalahaddin këzze l gabe w ğalabe basimene cam hdode. U cammo Brahim, u hawro d babiwe. Udacwoli heš mu hudro d Midyat Kültür Derneği. La´an huwwe ste ha mah hadome du mawëdbowe. Ašër azzi l gabe. Xayifo mërlile i masale mënyo, omër: Jan abro cal cayni! Hawxa w lo mede hreno, gëd mawqadno u babayde! Tamam, han naqqa lë harëwlox! Madcarli cal u cammo Brahim: Tawdi ğalabe cammo Brahim, lë kţucenox cal i kayisuthathe… Qayëmno d malaxno omër: Jan, babi tawdi loxu lac clayme, qadëritu d mudcitullan w d mafhëmitullan d ahna d latna tërk! D këtna camo l ruhayna w abne d Othur w more di arco d Beth-Nahrin, Mezopoţamya! Ma hathe lë basyo! Mëqqa fşëhoyono d adëcno w d yalëfno lu medano!.. Hërli buwwe … Nafëqno, bu darbo kumarno l ruhi: Yaho bu cumro rab meni w mërleli: Tawdi w fşih cal u cwodo d cëwdinawo bu hudro…

Bu Swed, bi badaye dat tëšci [1990], bdeli kmaltamno madco, cal ah haye b Ţurcabdin, mas sowe. Kuzzi l gabayye, këmšayalnën šëwole cal u Ţuro w kgurašne laš šërite. Hawxa maltamli ğalabe madco. Ha mas sowani, d azzi l gabe, kowe u cammo Jëjo Bë-Cabdiyo [1927-2001]. Mërleli hawxa: ”Jan abri gëd mahkenox mede, meqëm d ţucene. Ëno heš b Mëdyad, asas cuwadnowo qaloco d jip, bi qasţaxana d Mëdyad. Han naqqa mšayciwoli amţenowo kayiwe, darmone, mawbalnowo w amţenowo aţ ţëxetër w hawxa… Bi šato dan 1960, hawiwo inqilab b Tërkiya. Li caskariye madrewola Cadnan Mandaras [Adnan Menderes]. Mahëtwolën dabara hşërto b kul dëktho w ah hakome caskarwën. Kumarno i šato 1961´wa. Hakëmno b Mërde. U qašathxu dak kaldoye, qašo Slayman [1908-1968] huwewo abre d camthayna Şaro. Bas d uthenowo l Mërde bëlaqnowo lafele.

Azzi l gabe li cito d Mor Mixayel. B Mërde, at tarce daş şëroye, blalyo w bimomo şxirewën. Am mhalmoye d Mërde ğalabe pësinwën, lë rëhmiwo aş şëroye. Aş şëroye zayciwo mënayye, dayëm ţuranwo at tarcaththe şxire. Alo mheli cal u tarco, nafiqo hëltox i Rahel, i mhasayto, i bath-qiyomo. Hërla mu raşif bu zabuqo, manyo dë kmohe bu tarco. Hëzyoli b şurayt mërlila: Bath-qiyomo ftah u tarco! Nahito ftëhla u tarco w azzan l lawğël cam hdode. Qašo Slayman lawğëlwe. Dreli ”Šlomo! Barëxmor abuna!” Këbli cal ide, gëršole lašan dlë nušaqna … omër: B šayno Jëjo! Aloho mbarex! Xlaş ytaw. Aydarbo hat? Sëmlan ëšmo d jëvate cal Mëdyad w bëthër damëxno gabayye.

Deri yawmo qašo Slayman azolowe l Urhoy, mërlile: Ëno gëd mawbalnox … w azzan cam hdode. Qlëclan, u jip didi, yaroqo di dawlewe, bu darbo nošo lë kmaklele w kmalxina. Maţina l qëm Urhoy. Hzelan jamsa d caskar. Huwallan išara ”klawu!”. Hedi hedi kalino. Kharno athi lafelayna ha yüzbaši [riš-mo]. B tërki omër: Layko azole hatu? Madcarli acle b tërki: L Urhoy, omër: Kibi d harno cal an nëfusat dëthxu? Jan i naqqayo ah hëwwiyat nëfusatwayye. Latwën xëd ucdo hawxa kart lhude. Hulile didi, u qašo ste manfaqle dide. U yüzbaši, hërle bu dozdan didi kkothëw ”Süryani”. Mšayele: Hatu mayko hatu? Nuxroye hatu? Madcarli umarno: Lo latna nuxroye, ahna më Mëdyad´na. Mëdyad kuwyo më Mërde w lu gabo, mede ëšti [60] km.

U yüzbaši omër: Bac ”Süryani” mënyo? Harke bu nëfus kkothëw ”Süryani,” hano mënyo? …. Zayëcno, lë qadërno d madcarno acle. U mhasyo du qašo b tërki omër: Efendim, biz din olarak Hıristiyanız. Orada yer alan Süryani´nin anlamı Asur demektir. Biz eski Asurlar´ın evlatlarıyız. [Afandim, ahna bu dino mšihoyena. U xabro d kito şëroyo bu nëfus, i macnayde yacni othuroyo´yo. Ahna an abne dan othuroye d meqëmna].

U yüzbaši omër: Şimdi anladım. Mezopotamya´nın ilk sahipleri Asurlar. Tarihte medeniyeti kuran halk. Siz hala yaşıyorsunuz, bilmiyordum. [Ucdo fahëmno. Am more qamoye d Beth-Nahrin an othuroye. Bu tarix an noše d mahëtte i madaniye. W hatu heš kcayšitu, madco latwoli].

U qašo madcarle acle w mërle: E heš kcayšina. Madcarle an nëfusat didan w azzan b darbayna. E alla-wakil Jan l qašo Slayman cayn hawxa mjawabwole u yüzbaši.”

Šato ya 1965 w ya ste 1966´wa, mab Boţa, athiwo ğalabe xalowin3 kaldoye l Mëdyad. Nacimowi, kibowi balki 9-10 šne. Naqla hreto hano qašo Slayman, kothe l boli, athiwo më Mërde, sëmwole qërowo bi cito dak kaldoye b Mëdyad. Sëmwole karaze b şurayt madënhoyo šan ax xalowin d fëhmi. Bi karaze mërwole: Axna suraye madënxaye …

Harke bu Swed, bëthër man 1975, hawilan tarte w tlethi [32] šne. Heš … manna, mënna, maykona athoye? Madco ğalabe nëquşo këtlan. B dukthe du caqël, kulan mdawamlan cal i barbariye d amţelan acmayna mu Ţuro. B ëšme di caksiye, ftëhlan hudre, huyode, macmarlan citawotho,… jbërlan hatta Yešoc Mšiho d howe šërik bi barbariye d mahëtlan baynothayna. B ëšme dë Mšiho, maqwelan i caksiye, i mqarrasiye, ah hiyal, af fahe, ad dugle, u fëtono w fësodo w i bebaxtiye cal hdode. W heš i barbariye d këtlan lë tayimo, këmdawmo. Hathe mayko athyo w fayišo hul adyawma acmayna?

Bu zabno di ţayutho d hawyowa imparaţoriye, këtwo xabro d ”Ahël Al-Dëmma”. Hano mëstacmëliwole lašan an noše d këtte kthowo w d latne ţaye. Hani huwanwo am mšihoye, ah hëdoye w aş şabiye… Bëthër bi osmanliye, hano qalëb sim ëšme ”Millet Sistemi”. Kul cito, i osmanliye maqbëlola camo l ruha w huwla farman mu šëlţono bu medano. Yacni as sëryoye ortodoks, as sëryoye katolik, as sëryoye naşţërnoye, as sëryoye marunoye, as sëryoye malkoye, as sëryoye proţëstan w as sëryoye kaldoye kul ha l ruhe camoyo. Latne ha camo. Zabno yarixo, cal u asasano ac citawothaydan huwwe yulfono lah hadomaththe bam madrašyotho w bac citawotho d këtwolle. W hano fëšle, hul adyawma baynothayna. I osmanliye bi šato dan 1923 mfarfëso, b duktha hawi Tërkiya. Tërkiya ţrela kul mede d fëšle mi osmanliye lu tarix. Bas ahna heš lë ţrelan mi osmanliye w mu mede d yalifina mi osmanliye. Gëd ëmmitu: Aydarbo kowe hawxa? Gëd ubeno mathlo w manţeno l bolayna hano heš aydarbo cayošoyo b mehayna w b gëšmayna.

Bu zabno di osmanliye, i naqqa ha hadomo b gawe di cito sëryayto, d nëfaqwo mi cito, d ëzze l ğer cito, këmmiwo cal u hadomano ”Nafëq mi cito, ţrele mi sëryutho, lë fayiš sëryoyo …” Hano haka hawiwo katolik bu madhab ëmmiwole: Qalëb katolik, hawi frangoyo w azze … Kul ha d këtwe heš hadomo bi cito sëryayto, quţacwo i calaqayde d kul šëkël mu katolikano. Naqla hreto, haka nošo ţrewole w hawiwo përuţ ëmmiwole: Qalëb përuţ, hawi amarikani w azze …” Mu nošo përuţano ste i calaqa mëqţëcowa. An nošani, tëhmiwo hdode bi hanfutho w mjadliwo cam hdode. Gëworo më hdode haw gëwriwo. Kulle, zurciwo b gawe dan nacimaththe dëžmëniye4 mqabël dë hdode. Hawxa hawi rëhqo w lë fayiši ha camo.

Athina l adyawma w heš u mehano acmayna fayošo w kmalëx. Ucdo ste i cito sëryayto ortodoksayto, lë kmaqbëlo ğer më ruha nošo d ţocën u ëšmo d ”sëryoyo”.

Cito d Madënho, aw i cito naşţërnayto ste cayni meho kţucno. Kul ha d ţore mena këmmo: ”Aha naša la pëšla suraya …” Hiyya ste, mu zabno di osmanliye këmharbo w këmjadlo mqabël dan noše d hawën katolik w proţëstan.

 

Cayni mede nqil l gawe dag gabe w dat tukose siyasiye ste. Mathlo, Tukoso Dimuqraţoyo Othuroyo [Mţakasto, TDO],5 kul ha d latyo hadomo acme, këmmi cal u nošano ”Hano latyo othuroyo …” Kul hadomo ste d [ţurewo] ţore mi Mţakasto, acle këmmi: Lë fayiš othuroyo …

Tëšrin-qamoyo 1976, bë Stockholm, Huyodo Tebeloyo d Othuroye [Xuyada Tewelaya d Aturaye, AUA]6sëmwole lumodo. Bëthër mëd xalëşwo u lumodo, i hayye mdabronitho hathto du huyodo, yatëwowa cam an noše lašan d šëmco aš šëwole d këtte šan dë mjawbi aclayye. Ha mšaylono, mšayewole cal i masale du ëšmo w abëc d hoze u huyodo, mën hiyërto këtle bu šëwolano. Ha mah hadome di hayye hathto, b qahër mjawabwole hawxa: Axna bas aturaye, la mede xina! Suraye lela šëmman!

At tukose oromoye w aš šutose sëryoye ste, kul ha d latyo acmayye këmmi cal u nošano ”Hano latyo oromoyo [aw sëryoyo] …”

Britho kula këtla šëwole. W aš šëwole, bu zabno d qumayna ste gëd howën w gëd mdawmi d howën … An noše d këtte hawxa šëwole, kyëtwi kmëftakri. Kmatcëbi ruhayye lašan d šorën aš šëwolani. Hën maš šëwolani, kuthelën šëryono xayifo w hën lo … U šëryono aw u šroyo, aydarbo kowe? Kubac d cubarnole b mathlo…

Këtwo zabno maz zabne, bayn dan noše, u kafno šëwolo rabowe. An noše mëftakarre, aydarbo gëd quţcina b qamuthe? Khuzena bu tarix, bu dawro, aydarbo athi u lahmo? … Bi qamayto, sim u lahmo cal i nuro, bëthër athyo i tfayo, u tanuro, u farmo w adyawma, u lahmo kmisëm baf fabarëq. Ayna saca d ubcina, kiban d zuwnina u lahmo d kubcina, hatho w taza.

Ğalabe šëwole hawxa, u nošo mëftakarle w qadër d šore aš šëwole d këtwayye zahme acle. Hul ucdo ste, u nošo heš kloqe b šëwole w këtle ğalabe šëwole, … hani kulle, bu mëstaqbël, knuţri šroyo.

Xëd camo, aš šëwole d këtlan ğalabene, w knuţri šëryono. Man ğer mënayna kibe d šurelën? Aw šëryono më man knuţrina d huwelën? Klozëm kulan d udcina, aš šëwolani, didanne w ahna xulqilan … I naqqayo, klozëm w fardyo aclayna d yutwina d mëftakrina, hani aydarbo kiban d šurenalën? Dlo zëctho, bu darğo qamoyo, klozëm d majrena mëžğëlina cal i saxlutho [jahale] d kito gabayna. Ida i saxlutho d kito, lë bdelan d mëžğëlina acla, w mnaqšinala, i naqlayo, aydarbo gëd mëhena haşa bi arco? I xaşrathe didan, kmëhšowo i xaşra dacif didan … Mawxa khuzenola muhim d minaqšo.

Athina më Ţurcabdin. Baynothayna, kmo noše këtwolan yadoce bu tarix, bu lišono, bi joğrafya, bu dino, bam madhabe d këtlan? Huwena šarire w ummina: W lo ha latwolan! Qayo? lë mšayelan l ruhayna. Adyawma khuzena, kul mede cal ruhayna, harke bu Swed [b Awruppa] bdelan hedi hedi kyulfinale.

Han naqqa, u darbo du caqël mënyo? Hano aydarboyo? Heš lë yalifinale? Bas klozëm d yëlfinale w mawlëfinale l ğer mënayna ste …

U camaydan, bu tarix, cayiš cal joğrafya ğalabe rwëhto. Meqëm më Mšiho w bëthër më Mšiho, këtwole madrašyotho. Cal u darbo dam madrašyothani qadër d xolëq mardutho w tarix ğalabe zangin. Hul l adyawma, bi arco kula bam madrašyotho kmitaqre cal i zanganathe. Dlo mi zanganathe, cal fothe di arco, ahna an noše [balki] gëd cayšinawo cam fëqriye ğalabe rabtho.

I naqqa ha d huwele hawxa zangane, ğalabe normalyo, u nţiroyo d huwele ëšmone mšakle, bas lë ţucena, kulle kmadili cal ha camo. Yacni, hul adyawma nošo lo hzele w lo šamëc xabro d oromoyo, othuroyo, kaldoyo, bëbloyo, sëryoyo, şëroyo, … d mir lašan fërsoyo, caraboyo, tërkoyo, kurmanj aw ğer camo. Bu caks kulle mëstacmëli lašan u camaydan lhude. W hawxa zangane w lo camo mac came di arco këtleyo. I zanganathe, hul l adyawma, hërlan biyya, b cayno w meho ğalabe negativ! Bë britho, ğer mënayna, man komër ”Lo!” l hawxa zangane? Hal hathe, adyawma ahna, cayoše b gawe d Awruppa, bi nëcme di hirutho, di dimuqraţoyutho w madaniye,.. ma lo mi jahale d këtlan kuthyo?

Bu tarix, u šëwolo dan ëšmone d këtlan, nafëq bayn day yadoce ste. Cam hdode qale lë mqatalle, barbariye lë sëmme. Bu caks hani yatiwi, mëftakarre, bcëţte w mfatašše qay kito hawxa ëšmone? Ha man noše d xayifo d huwle ruhe lu bëcoţano, hawi Prof. Theodor Nöldeke. Nöldeke, gëšt udacwo al lišone rabe d kito bu madënho kulle. Hano kmahwe mu bëcoţo d këtle. Karëx b ğalabe mabuce cal u ëšmo othuroyo, oromoyo, kaldoyo,… Maţi l natayëj.

Ğer yadoce, [hathe w catiqe] naqla hreto bcëţte xëd Nöldeke. Hënne ste maţën l natayëj. Hën man natayëjani, këbenalën bu kthowano, šan d fëlğina u madco yulfonoyano cam kul nošo d kobëc odëc, an ëšmonani bu tarix aydarbo w mayko athën? Hawxa bëcoţo yulfonoyo, kubcina d howe ban nuqoše d këtlan cal an ëšmone d këtle lu camaydan. Anjax hawxa, kiban d fëhmina w mafhëmina u šëwolano, lë hdode.

Jan Beth-Şawoce
Madrašto Celayto d Södertörn
Stockholm, tamëz 2007

____________________________________________________________________________________

1 Beth-Şawoce Jan, Mezopotamyalı Sığınmacılar, 1992, Beth-Froso Nsibin, Södertälje, s. 9.

2 Hano gabo šoveni, tëxmonoyo-fašist carabiyo. Ëšme bi badaye, Al-Hëzëb Al-Qawmi Al-Suri´we, bëthër mğayër, hawi Al-Hëzëb Al-Qawmi Al-Ëštimaci Al-Suri. U sayomo du gabano, ha şëroyo malkoyowe, ëšme Anţun Sacade´yo. Bu culmo dac carab lë kmaqbëli d kito ğer mac carab. Khëšwi aş şëroye madënhoye w macërboye ste carab xëdwothayye. Këmmi: Suriya, Lëbnan, Urdën, Srayel, u Cëraq w sahmo, më Tërkiya hdo dawlene, hathe ëšma Suriya i Rabtho´yo. Ğalabe mar rišonaththe şëroyene.

3 Bi mën ţëqa dab Bo ţa, ğalabe naqlat, hawi dëlëm cal aş şëroye madënhoye [kaldoye] w armënoye. Ţuranwo maq qëryawothaththe, mahzëmiwo uthanwo l Mëdyad. Aş şëroye d Mëdyad nëfqiwolën moro. Mutwiwolën b bote w macwëdiwolën. Xëd šëkël d iqoro, an nošani, ëmmiwo lam mëdyoye kulle xabro d ”xalo” [yacni holo]. Mawxa b Mëdyad fayiš aclayye u xabro d ”Xalowin, ax Xalowin”.

4 B Mëdyad cadewa, bas d daqwo nëqušo d cito sëryayto, aş şëroye, nacime w rabe, ţurhiwo şlibo cal fothayye. Bas i naqqa d daqwo u nëqušo di cito dap përu ţ, [cito kaldayto w sëryayto katolik latwolle nëquše] nošo sëryoyo ortodoks şlibo lë ţurahwo cal fothe. Kito mathlo, hul l adyawma karoxoyo cal u medano, kowe hawxa: I šato badaye dan ëštiyatyo [1960], b Mëdyad hawi čacčocin. Yacni i dane d caşriye. An nëquše dac citawotho bdalle bu dawro kdayqi. Qamayto dëqle u nëqušo di cito dap përu ţ. Bi šawtho dëb Sacido, kfayšo qarëwto li rawmo d Mëdyad, i Carquwwe yatëwto qëm du tarco du baytayda. Athto sawto, xëd iqoro qayimo li rağlo, ţrëhla şlibo cal fotha. An noše hzalle sëmla ğal ţo w mëralla: Hëlto Carquwwe, u nëqušo latyo di citaydan das sëryoye, dap përuţyo. I Carquwwe, cayn xëd hdo d mi ţašbëto, ţrëhla şlibo cal maqlëb w mërla: Lo hale-luya, lo hale-luya. Hawxa madcarla u şlibayda. Bëthër diq u nëqušo di cito d Mor Barşawmo d kityo bi šawtho, an noše mërralle: Hëlto Carquwwe, ucdo i cito das sëryoyeyo … I Carquwwe qayimo li rağlo naqla hreto w mërla: Ucdo hale-luya, hale-luya l Moryo …. Ţrëhla şlibo cal fotha w mathnahla ruha w yatiwo.

5 Tukoso Dimuqra ţoyo Othuroyo [TDO] aw M ţakasto mšatso bi šato dan 1957 bi Qamëšlo b Beth-Nahrin d Suriya. A mšatsone şëroye macërboye wayne. Hul l adyawma ste i ağlabiye dah hadomayda şëroye macërboyene.

6 Xuyada Tewelaya d Aturaye aw AUA [Assyrian Universal Alliance], mšatës bi šato dan 1968 b Faransa. Bëthër u markaz dide nqëlwo l Chicago [Amarika] w hul l adyawma ste heš tamoyo. Kul šato, b athro ksoyëm lumodo šatonoyo. Mi badaye ah hadomayde bam %95 şëroye madënhoyene, adyawma ste bi ağlabiye hënnene.